Kenmerken van ADHD

Altijd aan, ook als je dat niet wilt

Kenmerken van ADHD herken je niet alleen aan druk gedrag. ADHD is namelijk geen kwestie van te veel energie of te weinig discipline. Het is een brein dat nét iets anders werkt — altijd alert, snel afgeleid, vol ideeën, emoties en impulsen. Oftewel: een hoofd dat zelden stil is.

Herken je dat? Dat je op maandagavond nog even een geweldig businessplan bedenkt, terwijl je tegelijkertijd een film probeert te kijken? Of dat je tijdens een gesprek drie gedachten tegelijk wilt uitspreken en ondertussen vergeet wat je eigenlijk wilde zeggen?

Dat zijn typische kenmerken van ADHD bij volwassenen. Soms voel je de onrust in je lijf, soms vooral in je hoofd. En vaak merk je pas dat het te veel wordt als het te laat is: je planning ontspoort, je vergeet afspraken, of je wordt geteisterd door gedachten als: waarom lukt het anderen wél om gewoon door te pakken en lukt mij niks?

Maar: een ADHD-brein is geen fout ontwerp. Het is een ander besturingssysteem. En als je dat eenmaal leert begrijpen, kun je de voordelen ervan gebruiken in plaats van er onder te lijden of je ervoor te schamen.

Wat bedoelen we eigenlijk met “kenmerken van ADHD”? De term kenmerken zegt het al: het zijn signalen die vaak voorkomen bij mensen met ADHD. Ze verschillen per persoon. De één heeft vooral moeite met focussen, de ander juist met ontspannen of impulsen te beheersen. In de psychologie onderscheiden we twee hoofdcategorieën: Aandachtsproblemen Hyperactiviteit en impulsiviteit Iedereen heeft weleens last van afleiding of drukte, maar bij ADHD zit het 'm vooral in de intensiteit en de impact: het beïnvloedt je dagelijks functioneren, relaties, werk en je energie. Voorwaarde voor een diagnose ADHD is dan ook dat je er daadwerkelijk hinder van ondervindt. Tja, je stapt niet naar de psycholoog voor een diagnose als je nergens last van hebt, toch? Meer weten over de vormen van ADHD? Lees verder op Verschil ADHD ADD

1. Aandachtsproblemen – het hoofd vol tabbladen

Mensen met ADHD hebben vaak geen gebrek aan aandacht, maar aan gerichte aandacht. Je hoofd staat continu open voor alles wat er binnenkomt. Dat voelt alsof je 37 tabbladen tegelijk open hebt en er bij elk een filmpje begint te spelen. Het gebrek aan aandacht valt in de ADHD diagnostiek onder de noemer: ADHD Type 1 met overwegend onoplettende presentatie.

Typische kenmerken:

• Snel afgeleid door geluiden, gedachten of emoties
• Moeite om taken af te maken die niet boeien
• Beginnen met volle energie, maar daarna afgeleid raken door iets nieuws
• Alles interessant vinden — behalve wat nu moet
• Soms juist een hyperfocus op iets wat je leuk vindt, en daardoor al het andere vergeten

En ja, dat kan frustrerend zijn. Maar het is óók de reden dat mensen met ADHD vaak creatief, vindingrijk en snel in gedachten kunnen zijn.

2. Hyperactiviteit en impulsiviteit – een hoop drukte

Hyperactiviteit wordt vaak geassocieerd met druk gedrag, maar bij volwassenen is het meestal subtieler. Niet iedereen stuitert rond — soms zit de drukte vanbinnen, zoals we hierboven bij ADHD Type 1 (voorheen ADD) vooral zien. Als we in de diagnostiek over hyperactiviteit spreken gaat dit vooral over bewegingsdrang die aan de buitenkant zichtbaar is. Maar ook impulsiviteit valt hieronder: toegeven aan bepaalde impulsen die niet meteen goed voor je zijn, maar wel direct een beloning lijken te brengenl.

Samen vallen deze overkoepelende kenmerken onder ADHD Type 2: de overwegend hyperactieve en impulsieve presentatie.

Hyperactiviteit herken je vooral aan:

• Behoefte om voortdurend te bewegen of te praten
• Ook in ruststand beweegt je lijf: tikkend, friemelend, wiebelend
• Of, juist het tegenovergestelde: compleet uitgeput zijn na een dag vol prikkels

Impulsiviteit is niet alleen dingen eruit flappen. Het gaat om het snel handelen zonder stil te staan bij de gevolgen. Dat kan grappige, maar ook lastige situaties opleveren:

• Iets kopen wat je niet nodig hebt (maar hé, het was in de aanbieding)
• Overenthousiast ja zeggen tegen alles
• In gesprekken te snel reageren, anderen onderbreken of voor je beurt praten
• Nieuwe projecten starten zonder plan

Het lastige is: impulsiviteit is vaak gekoppeld aan enthousiasme en creativiteit. En die eigenschappen wil je juist níet kwijt.

Hoe kenmerken van ADHD eruitzien verschilt per persoon Niet alleen het type ADHD bepaalt welke kenmerken aanwezig kunnen zijn, jouw hele karakter speelt hierin natuurlijk een grote rol. En wat dacht je van opvoeding en omgeving? Mocht het er zijn, jouw drukte, jouw dromerigheid? Thuis, of op school? Of heb je bepaalde impulsen leren onderdrukken waardoor je nu kenmerken van ADHD vertoont die vooral met maskeren of pleasen te maken hebben? Behalve karakter en omgeving en opvoeding is er nog een factor die meespeelt in de manier waarop jij ADHD ervaart. Namelijk: geslacht. Mannen tonen de drukte vaker aan de buitenkant, vrouwen juist vanbinnen. Bij vrouwen blijft ADHD daardoor vaak langer onopgemerkt, omdat de kenmerken subtieler zijn. Ze leren hun onrust te compenseren met perfectionisme of overmatige controle. Vrouwen hebben bovendien te maken met hormonen, die de ADHD sterk kunnen beïnvloeden. Lees er meer over op: ADHD bij vrouwen ADHD bij mannen

Wat doen al die kenmerken met je?

ADHD draait niet alleen om gedrag, maar ook om gevoel. Veel volwassenen met ADHD hebben jarenlang gedacht dat ze lui, chaotisch of gewoon niet gefocust genoeg waren. Herken je dit? Het vreet aan je zelfvertrouwen.

De combinatie van aandachtsproblemen, onrust en impulsiviteit kan leiden tot:

• schuldgevoelens (over je chaos, je mislukkingen, je drama)
• perfectionisme en overcompensatie
• uitstelgedrag en overprikkeling
• wisselende energie: van superproductief naar compleet leeg

En toch — het zijn juist mensen met ADHD die vaak bruisen van ideeën, humor en veerkracht. Als jij naar jezelf kijkt, zou jij jezelf dan omschrijven als een saaie, grijze muis? Waarschijnlijk niet - maar je zult waarschijnlijk wél voelen dat je niet goed in balans bent. Dat je méér tot je recht zou kunnen komen. 

Met de juiste begeleiding lukt dat. Ik leer jou herkennen wanneer jouw brein je in de weg zit en wanneer het je juist vooruithelpt.

Wat helpt als je jezelf hierin herkent? ADHD verdwijnt niet, maar je kunt er wél goed mee leren leven. Vaak helpt het om beter te begrijpen hoe jouw brein werkt. Sommige mensen kiezen voor medicatie, anderen voor coaching — of een combinatie van beide. Als ADHD-coach in Heemstede help ik volwassenen om: overzicht te krijgen in hun tijd en energie, grenzen te herkennen en bewaken, rust te vinden in hoofd én lijf, en hun sterke kanten weer in te zetten. Lees meer op ADHD coaching  of plan gewoon meteen een gratis intakegesprek.