Laat mij met rust!Ken je dat gevoel, dat het kwik van je thermometertje steeds sneller stijgt? Of dat je hoofd volloopt alsof iemand langzaam een emmertje staat bij te vullen?Elke druppel, een vraag, een appje, een geluid, tikt er nog eentje bij. Dat is nou overprikkeling. Bij mensen met ADHD gebeurt dat sneller dan bij anderen. Niet omdat je zwakker bent, maar omdat je brein meer informatie tegelijk verwerkt - sneller, dieper en intenser. |  |
Wat is overprikkeling precies?
Overprikkeling ontstaat wanneer je hersenen meer prikkels binnenkrijgen dan ze kunnen filteren. Geluiden, licht, emoties, sociale situaties, deadlines — alles komt even hard binnen.
Je brein probeert alles tegelijk te verwerken, maar het lukt niet meer om te kiezen wat belangrijk is.
Bij ADHD werkt het filter tussen belangrijk en niet belangrijk namelijk wat minder efficiënt. Daardoor raak je sneller uitgeput, geïrriteerd of emotioneel. Typische ADHD overprikkeling symptomen als uit je slof schieten zijn veel mensen wel bekend, maar ze zijn subtieler dan je denkt.
 | Waardoor ontstaat ADHD overprikkeling?Een emmer-metafoor legt het mooi uit: je brein is een emmer en die stroomt over. Voilà: overprikkeling. Maar het ligt iets complexer, kijk maar naar de afbeelding hiernaast. Stel, jouw brein is inderdaad een emmer. Het wordt voortdurend gevuld op de intense ADHD-manier waarop informatie binnenkomt. Al van jongs af aan heb je met dit intense brein te maken en heb je bepaalde strategieën ontwikkeld die je hielpen bij de prikkelverwerking. De manier waarop je denkt bijvoorbeeld, maar ook hoe je leert, en communiceert. Die strategieën helpen je een heel eind, maar je ontdekte ook: het voelt niet natuurlijk. Ik ben niet goed genoeg. Ik bots met deze wereld. Dat heeft als gevolg dat je een scheef beeld van jezelf hebt gekregen: ik ben kennelijk anders dan de wereld om mij heen. Ik pas niet goed. Dit noemen we de gevolgschade. Wat er dan gebeurt: je gaat je nóg meer aanpassen om erbij te horen. Je emmer wordt alleen maar voller met al die moetjes, normen en waarden, stemmetjes, schaamtes, schuldgevoelens. En intussen stromen de prikkels gewoon door. Je lijf en zenuwstelsel staan volledig in de alert-stand. Tja, en dan is één druppel eigenlijk al genoeg. Wanneer de emmer overloopt, ontstaan typische ADHD overprikkeling symptomen. |
Wat zijn de ADHD overprikkeling symptomen?
De signalen verschillen per persoon, maar dit zijn veelvoorkomende overprikkeling symptomen bij ADHD:
- Een plotseling kort lontje of huilbui om iets kleins
- Moeite met helder denken of beslissen
- Alles voelt als een overload: geluid, licht, mensen, zelfs aanraking
- Lichamelijke spanning: een vol hoofd, gespannen kaken, hartkloppingen
- Je willen terugtrekken of juist doordraven om het gevoel te negeren
- Na afloop: totale uitputting of behoefte om alleen te zijn
Soms herken je het pas achteraf, als je de dag evalueert en denkt: Mmm, tja, ik had het dus eigenlijk al te druk in mijn hoofd. Ik was weer voortdurend tegen mijn eigen stroom in aan het inzwemmen.
Wat helpt NIET bij ADHD overprikkeling?
Overprikkeling is dus eigenlijk niks meer dan dat je constant aan het voldoen bent aan wensen van een ander. Aan het aanpassen. Als je dat beseft, dan snap je misschien ook waar je moet beginnen.
Maar de meeste mensen gaan vaak alleen aan de slag met de bovenste laag van de emmer: daar waar je al lang voorbij de gevolgschade bent en alleen nog maar aan het overleven bent. Zo beginnen ze aan yoga, time management, een cursus snel-lezen: alleen maar om op die manier een bepaald soort controle te krijgen en rust, reinheid en regelmaat te vinden.
Maar daarmee ben je je feitelijk nog steeds aan het aanpassen.
Wat helpt wel bij ADHD overprikkeling symptomen?
Wil je echt beter in je vel zitten, dan is het goed om met alle hoe het hoortjes aan de slag te gaan. Jouw beeld van wie jij bent en wie je mag zijn om te draaien. De gevolgschade om te keren.
Het belangrijkste bij ADHD overprikkeling is herkennen wanneer jouw emmertje vol begint te raken. En belangrijker nog: hoe kun je je emmer weer wat legen? Hoe kom jij dichter bij jezelf en ben je minder druk met strategieën die je niet dienen?
Iedereen heeft andere dingen nodig, maar als de overprikkeling eenmaal is toegeslagen, zorg dan dat je in ieder geval:
- Hersteltijd inplant
Rustmomenten zijn geen luxe, maar noodzaak. Las bewust kleine pauzes in – zelfs vijf minuten stilte of frisse lucht kan je brein helpen resetten.
- Prikkels vermindert
Zorg voor een rustige werkplek, noise-cancelling oordopjes of muziek zonder zang. Bij sommige mensen helpt het om beeldschermen te dimmen of meldingen tijdelijk uit te zetten.
- Waarschuwingssignalen oppikt
Bij ADHD overprikkeling symptomen hoort vaak een gevoel van kortsluiting: kleine dingen irriteren, gedachten schieten alle kanten op, of je merkt dat je lijf gespannen is. Dat is het moment om even afstand te nemen.
- Lekker beweegt of actief ontspant
Beweging helpt prikkels af te voeren. Dat kan een wandeling zijn, sporten, tuinieren of dansen in je woonkamer. Trek die schouders eens op tot helemaal tussen je oren, adem in en laat los! Hè hè, dat lucht op.
- Mild bent voor jezelf
Overprikkeling hoort bij een gevoelig, snelwerkend brein dat zich bewust is van héél veel dingen tegelijk. Niks om je voor te schamen dus. Je hoeft het dan ook niet te repareren; je mag leren luisteren.
Wat gebeurt er als je ADHD overprikkeling negeert?
Wanneer je steeds doorgaat, raakt je zenuwstelsel uitgeput.
Je concentratie daalt, je geheugen werkt slechter en emoties nemen het stuur over.
Langdurige overprikkeling kan leiden tot burn-outklachten of sociale overbelasting. Je trekt je terug - en raakt vervolgens in de onderprikkeling. Van de regen in de drup.
Daarom is herstel heel belangrijk.
Wil je weten hoe je beter omgaat met druk, prikkels en energieverdeling? Dat kan ik je leren. Prikkelverwerking komt uitgebreid aan bod tijdens ADHD coaching.